مبانی و مستندات قاعده غرر و معیار تشخیص آن در معامله از نگاه فقهای امامیه و شافعی

   معامله‏ای که در آن خطر باشد، معامله غرری محسوب می‏شود و خطر هم عبارت است از احتمال ضرری که از نظر عقلا قابل اجتناب است، نه احتمال ضعیفی که عرف توجّهی به آن ندارد.در خصوص اصطلاح فقهی عقد غرری می‏توان گفت: عقدی است که وضعیت و شرایط انعقاد آن ـ که ناشی از جهل در اصل وجود مورد معامله (مبیع و ثمن) و یا جهل به صفات و یا شک و تردید نسبت به حصول آن است ـ موجد خطر مالی در معامله است. 

هدف از این پایان نامه بررسی مبانی و مستندات قاعده غرر و معیار تشخیص آن در معامله از نگاه فقهای امامیه و شافعی می باشد. در ابتدا پس از تعاریف فقهی و اصطلاحی غرر، به غرر و عقد غرری در اصطلاح فقهی خواهیم پرداخت. در ادامه منابع و مستندات قاعده ی غرر را بررسی میکنیم.

سپس مبانی قاعده غرر را بیان میکیم. بعد از وارد مبحث غرر در معاملات می شویم و معیار تشخیص غرر در معامله را تشریح میکنیم. در آخر تقسیم غرر در مورد معامله و بیع اشیای معدوم را از نظر فقها شیعه و شافعی توضیح می دهیم. 

فهرست مطالب

1-2-مفاهیم    2
1-2-1-مفهوم غرر    2
1-2-2-تعریف لغوی    2
1-2-3-غرر و عقد غرری در اصطلاح فقهی    5
مقایسه    8
ج ) تعریف برگزیده    11
1-2-4-موارد غرر    12
احتمال خطر نباید ضعیف باشد    13
کمی عوض موجب غرر نیست    13

2- قاعده غرری و منابع آن    14

2-1-منابع و مستندات قاعده ی غرر    14
2-1-1-قرآن    15
2-1-2-سنّت:    21
2-1-2-1-معنای بیع غرر در حدیث نبوی (ص)    28
2-1-2-2-حکم معاملهی غرری در روایات    31
2-1-3-اجماع    34
2-1-4-عقل    36
بنای عقلا    37
سیرهی مسلمین    37
2-2-مبانی قاعدهی غرر    38
2-2-1-اصل داراشدن بلاجهت    39
2-2-2-اصل اتقان در عمل» و جلوگیری از نزاع    41

2-3-غرر در معاملات    43

2-3-1- تعریف معامله    43
2-3-2-قلمرو غرر    44
2-3-2-1-قلمرو غرر در فقه    46
نتیجه    51
2-4- موارد قابل بحث از حیث غرری بودن یا نبودن    52

2-5-معیار تشخیص غرر در معامله    55

2-5-1 جایگاه عرف در تشخیص غرر    56
2-5-1-1- تعریف عرف    56
2-5-2-جایگاه عرف در فقه    57
2-5-3-نقش عرف در تشخیص معاملات غرری    63
2-5-4-تفاوت اساسی بین شرع و عرف    70
2-5-5-نوعی یا شخصی بودنِ معیار تمییز غرر    73
2-6-تقسیم غرردرموردمعامله    79

2-6-1-تقسیم غرر از نظر فقهای امامیه    79

2-6-2-تقسیم غرر از نظر دانشمندان شافعی    80

2-7-بیع اشیای معدوم    84
2-7-1-آرای فقهای امامیه    85
2-7-1-آرای فقهای شافعی    86
2-7-3-بررسی ادله    87
فهرست منابع    90